वैज्ञानिक पारिभाषिक संज्ञा

एक्स, क्ष एकगुणित रंगसूत्रांची संख्या, रंगसूत्रांची मूलभूत संख्या.

क्ष रंगसूत्र लिंगनिश्चिती करणाऱ्या दोन रंगसूत्रांपैकी एक.

एकगुणित पिढी, क्ष पिढी रंगसूत्रांचा एक संच असलेली कोशिका किंवा अनेक कोशिका असलेली संतती (प्राणी किंवा वनस्पती) त्यावरुन २ x generation (द्विगुणीत पिढी) म्हणजे दुप्पट रंगसूत्रे असलेली एक कोशिका किंवा अनेक कोशिक पिढी. n generation

पीत- पिवळे या अर्थाचा ग्रीक उपसर्ग, मराठीत तसाच उपयुक्त. xantho-

पर्णपीतक, पीतद्रव्य, झँथोफिल पाण्यात न विरघळणारे प्राकणूतील एक पिवळे रंगद्रव्य उदा. काटेरिंगणातील फळ (Solanum xanthocarpum schrad).

झॅन्थोऱ्हॅम्निन रक्तरोहिडाच्या वंशातील (ऱ्हॅम्नस) जातींच्या पिकलेल्या फळातील पिवळे रंगद्रव्य

परप्रभाव, झेनिया जनक वनस्पतीच्या काही अवयवांवर परकीय परागाच्या संपर्काने (फलनामुळे) झालेला प्रत्यक्ष परिणाम, उदा. मक्याच्या कणसातील दाण्यांचे(पुष्काचे) भिन्न रंग.

परफलोत्पत्ति परकीय गंतुकाच्या फलनामुळे फळ बनण्याची घटना.

परफलन, दूरस्थयुति. एकाच जातीतील दोन भिन्न व्यक्तीतील लैंगिक प्रक्रियेमुळे घडून आलेला गंतुकसंयोग. cross fertilisation. gaitonogamy

मरुवनस्पति रुक्ष ठिकाणी वाढणारी वनस्पती. xerophyte

मरुद्भवी अनुक्रमण शुष्क (रुक्ष) स्थानात उगम पावणाऱ्या वनश्रीचा विकास व चरमावस्था.

मरु परिसर रुक्ष आसमंत (परिस्थिती).

शुष्कक्षेपण फळ सुकून तडकल्यामुळे होणारा बीजप्रसार उदा. संकेश्वर, एरंड, काटेधोत्रा इ. hydrochasy.

रुक्षपादप रुक्ष (सुक्या) जंगलातील झाड.

रुक्ष वन रूक्ष (सुक्या) जंगलातील वनस्पतींचा समुदाय.

रुक्षतानुकूली शुष्क हवा, जमीन इत्यादीपासून अथवा सुकण्यास जबाबदार असणाऱ्या इतर बाबीपासून रक्षण करण्यास जलनाश कमी करण्याची योजना अथवा लक्षणे असणारी (वनस्पती)

रुक्षतामुकूलन वर सांगितल्याप्रमाणे लक्षणे असण्याचा प्रकार.

रुक्षताप्रिय शुष्क ठिकाणी वाढणारी वनस्पती उदा. निवडुंग, घायपात, कोरफड इ. xerophile

रुक्षताद्वेषी शुष्क ठिकाणी न आढळणारी (वनस्पती), उदा. बहुतेक नेचे, शेवाळी इ.

मरुवनस्पती, मरुपादप मरुस्थलात (फार थोडा ओलावा असलेल्या ठिकाणी) वाढणारी वनस्पती, उदा. नागफणा, नेपती, शेंड, खजूरी, घायपात, रुई, घाणेरी इ.

मरुवानस्पतिक, मरुपादपीय मरुवनस्पतींप्रमाणे, मरुपादपांना योग्य स्थान, मरु वनस्पती असलेले (वन, समावास). xeric

मरुवानस्पतिकता, मरुपादपता. मरुवनस्पतीची लक्षणे (पाने फार लहान असणे किंवा नसणे, मांसल शरीर, मेणचट लेप, केसाळपणा, काटेरी आवरण इ.)असण्याचा प्रकार.

मरुस्थलीय क्रमक, शुष्कवासीय क्रमक पाण्याचे दुर्भिक्ष असलेल्या ठिकाणी क्रमाने बदलत जाणाऱ्या पादप समुदायाची अवस्था अथवा तो समुदाय. xerarch succession

उन्हाळी, ग्रीष्मानुकूल उन्हाळ्यातील हवामानाशी अनुयोजना असणारी (वनस्पती, पिके).

शुष्कनानुवर्तन सुकून जाण्याविरुद्ध संरक्षण मिळण्याकरिता वनस्पतींनी किंवा त्यांच्या अवयवांनी केलेला स्थितीतील बदल (बदल करण्याची प्रवृत्ति).

खड्गाकृति, अस्याकार ensiform.

असिपर्णी तरवारीसारखी पाने असलेले, उदा. बाळवेखंड, आयरिस, बेलमकँदा.

प्रकाष्ठ उउच्च वनस्पतींत पाण्याची (व त्यात विरघळलेल्या) क्षारांची ने आण करणाऱ्या कठीण आवरणाच्या व मृत कोशिका व नलिका यांचा संच x. island इतरांपासून तुटक असलेला प्रकाष्ठाचा भाग, उदा. थंबर्जिया x. parenchyma प्रकाष्ठ मृदुतक प्रकाष्ठाच्या सान्निध्यात

काष्ठवर्ण मध्यकाष्ठाच्या गडद रंगाबद्दल जबाबदार असलेल्या टॅनीन, गोंद आणि राळ यासारख्या पदार्थांचे मिश्रण.

काष्ठवासी. लाकडात किंवा लाकडावर राहणारे.

काष्ठप्रिय मृत लाकडावर वाढणारे (कवक).